H Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας στους Ενήλικες

Μέχρι πολύ πρόσφατα η επιστημονική κοινότητα θεωρούσε ότι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας, γνωστή με το ακρωνύμιο ΔΕΠΥ, ήταν ένα πρόβλημα  που αφορούσε αποκλειστικά την παιδική ηλικία. Όσο όμως τα παιδιά μεγάλωναν γινόταν φανερό ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ όχι μόνο δεν υποχωρούσαν αλλά αντίθετα επέμεναν και προκαλούσαν σημαντική επιβάρυνση στην λειτουργικότητα, αυτών των ατόμων. Σήμερα οι σύγχρονες έρευνες ανεβάζουν αυτό το ποσοστό στο 70%.

Μία σημαντική δυσκολία στην αναγνώριση της ΔΕΠΥ αποτελεί το γεγονός ότι τα συμπτώματα προσομοιάζουν με χαρακτηριστικά που μπορεί να παρατηρηθούν στην καθημερινή ζωή του καθενός όπως απροσεξία, πλήξη, ευερεθιστότητα, έλλειψη κινήτρου και οργάνωσης, Ειδικότερα οι ενήλικες παρουσιάζουν δυσκολίες στη καθημερινή ζωή, το σπίτι, τη δουλειά, την οικογένεια και τις σχέσεις. Συχνά απαντώνται αυξημένα ποσοστά διαζυγίων, ατυχημάτων και υπο-απασχόλησης. Τα άτομα με ΔΕΠΥ αναφέρουν συγκεκριμένες, χαρακτηριστικές συμπεριφορές που δυσκολεύονται να ελέγξουν και να ρυθμίσουν. Αισθάνονται νευρικότητα, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και τον περισσότερο καιρό είναι «σαν να είναι στην πρίζα». Η διάθεσή τους επηρεάζεται εύκολα και παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις στη διάρκεια της ημέρας. Τα άτομα με ΔΕΠΥ είναι ακόμη ανυπόμονα, δεν μπορούν να περιμένουν τη σειρά τους, για παράδειγμα στην ουρά του σουπερμάρκετ, ματαιώνονται και θυμώνουν εύκολα.

Αν και συνήθως είναι πολύ δραστήριοι και ευφυείς άνθρωποι, δεν μπορούν να κατευθύνουν τη δραστηριότητά τους παραγωγικά, «πηδούν» από τη μια εργασία στην άλλη, ξεκινούν μια δραστηριότητα αλλά την βαριούνται εύκολα με αποτέλεσμα να μην την ολοκληρώνουν ποτέ. Συχνά δυσκολεύονται ακόμα και σε απλές δραστηριότητες, όπως να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους ή να τηρήσουν προθεσμίες που έχουν αναλάβει. Σαν αποτέλεσμα, σπάνια ένας ενήλικας με ΔΕΠΥ κατορθώνει να αναπτύξει το μέγιστο των δυνατοτήτων του στον ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό τομέα.

Η επιβάρυνση που προκαλείται από τη διαταραχή μπορεί δευτερογενώς να οδηγήσει και σε άλλα προβλήματα όπως άγχος, κατάθλιψη, χρήση και κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών καθώς και προβλήματα συμπεριφοράς

 

 Πως γίνεται η διάγνωση στους ενήλικες;

Η διάγνωση τίθεται μετά από προσεκτική και πλήρη αξιολόγηση των συμπτωμάτων από εξειδικευμένους στη διαταραχή επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η συλλογή πληροφοριών σχετικά με την παιδική ηλικία είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού τα συμπτώματα θα πρέπει να έχουν παρουσιαστεί από την πρώτη σχολική ηλικία. Πολλές φορές ο ίδιος ο ασθενής αδυνατεί να ανακαλέσει τις απαιτούμενες πληροφορίες οπότε σ’ αυτή την περίπτωση ενδεχομένως να «στρατολογηθούν» στενοί συγγενείς (αδέρφια, γονείς αν είναι διαθέσιμοι) ή κοντινοί, παιδικοί φίλοι.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διαπιστωθεί ο βαθμός της επιβάρυνσης που προκαλεί η παραπάνω συμπτωματολογία στη λειτουργικότητα του ατόμου, ώστε να συζητηθεί το ενδεχόμενο της θεραπευτικής παρέμβασης. Ακόμη πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα  η συμπτωματολογία του ατόμου να εξηγείται καλύτερα από κάποια άλλα προβλήματα όπως άγχος ή κατάθλιψη.

Πολλές φορές τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ των ενηλίκων προσομοιάζουν με διαταραχές προσωπικότητας ή προβλήματα συμπεριφοράς. Άλλα προβλήματα που συχνά συνυπάρχουν, όπως η κατάχρηση ουσιών μπορεί να καλύπτουν ή να μιμούνται τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και να δυσκολεύουν τη διάγνωση. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, μελαγχολία ή έλλειψη ενδιαφερόντων που συχνά απαντώνται στην ΔΕΠΥ μπορεί εσφαλμένα να οδηγήσουν σε διάγνωση κατάθλιψης

 

Θεραπεία

 Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης αποτελείται πρωτίστως από λεπτομερή ενημέρωση του ατόμου από τους ειδικούς για τη νόσο. Στη συνέχεια θα συζητηθούν διάφορες θεραπευτικές παρεμβάσεις, εφόσον αυτό ενδείκνυται, για να επιλεγεί εκείνη που είναι η καταλληλότερη για το κάθε άτομο. Ενδεικτικά αναφέρονται η θεραπεία συμπεριφοράς προκειμένου να ελεγχθούν οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές και η χορήγηση νεότερων φαρμακευτικών παραγόντων που δε θεραπεύουν τη νόσο, αλλά μειώνουν σημαντικά τα συμπτώματα και την επιβάρυνση που αυτά προκαλούν. 

 

Τι μπορεί να κάνει ο ενδιαφερόμενος;

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ είναι η διάγνωσή της από ειδικούς εξειδικευμένους στη διαταραχή. Αυτοί θα πρέπει να αναζητηθούν στις διάφορες υπηρεσίες  ψυχικής υγείας. Στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο λειτουργεί Τμήμα Νευροαναπτυξιακών Διαταραχών που εξειδικεύεται στη διάγνωση και αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ σε ενήλικες.

 

Έφη Μπάρλου, Παιδοψυχίατρος

About Author