ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΟΡΟΣΗΜΑ ΝΗΠΙΑΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη
(παιχνίδι με άλλους, έλεγχος συναισθημάτων)
Αυτός ο τομέας ανάπτυξης περιλαμβάνει την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους, την κατανόηση και τον έλεγχο των συναισθημάτων. Τα μωρά αρχίζουν να αναπτύσσουν σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω τους αμέσως μετά τη γέννηση, αλλά η επικοινωνία, το μοίρασμα και η αλληλεπίδραση με τους άλλους αναπτύσσεται σε βάθος πολλών ετών. Η ανάπτυξη της ικανότητας του ελέγχου των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς είναι επίσης μια μακρά διαδικασία. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να αναπτύσσουν κοινωνικό – συναισθηματικές δεξιότητες και στην εφηβεία ή ακόμα και στην ενήλικο ζωή.
Παρακάτω παρουσιάζονται μερικά από τα τυπικά αναπτυξιακά ορόσημα των κοινωνικοσυναισθηματικών δεξιοτήτων. Μετά από κάθε ηλικιακή ομάδα, μπορείτε να βρείτε μερικές «ανησυχητικά σημάδια» που μπορεί να υποδεικνύουν κάποια δυσκολία.
Δείτε επίσης τις δεξιότητες επικοινωνίας για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρώιμη ανάπτυξη, καθώς η ομιλία και οι γλωσσικές δεξιότητες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ομαλή κοινωνική ανάπτυξη.
Στην ηλικία μεταξύ 1-2 ετών, το παιδί συνήθως:
- αναγνωρίζει τον εαυτό του στον καθρέφτη ή σε φωτογραφία και γελάει ή κάνει γκριμάτσες στον εαυτό του
- αρχίζει να λέει ‘‘όχι’’ στον ύπνο και σε άλλες εντολές
- μιμείται πράξεις και λόγια των ενηλίκων (π.χ. δουλειές)
- αντιλαμβάνεται λέξεις και εντολές και ανταποκρίνεται σε αυτές
- αγκαλιάζει και φιλάει τους γονείς του, οικεία πρόσωπα και κατοικίδια ζώα
- φέρνει πράγματα για να τα δείξει στους άλλους
- αρχίζει να βοηθάει μέσα στο σπίτι
- αρχίζει να αισθάνεται ζήλια όταν δεν είναι το επίκεντρο της προσοχής
- δείχνει την απογοήτευσή του εύκολα
- μπορεί να παίξει δίπλα σε ένα άλλο παιδί, αλλά δε θα μοιραστεί τα παιχνίδια του μέχρι την ηλικία των 3 ή 4 ετών
- είναι σε θέση να παίξει μόνο του για λίγα λεπτά
- αντιδρά στις αλλαγές της καθημερινής ρουτίνας του
- μοιράζεται ένα κομμάτι από το φαγητό του
- αναπτύσσει μια ποικιλία συναισθημάτων (μπορεί να έχει ξεσπάσματα θυμού, να δείξει επιθετικότητα δαγκώνοντας, κλπ)
- ξεκινάει να διεκδικεί την ανεξαρτησία του, προσπαθώντας να κάνει πράγματα μόνο του, χωρίς βοήθεια
Ανησυχητικές ενδείξεις για την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη σε ηλικία 1-2 ετών:
Αν παρατηρήσετε κάποια από τα ακόλουθα στοιχεία από τη στιγμή που το παιδί σας είναι 1-2 ετών, μπορείτε να μιλήσετε με το γιατρό σας, ή με άλλον επαγγελματία υγείας, όπως με κλινικό ψυχικής υγείας, με λογοθεραπευτή, με εργοθεραπευτή, ή με ψυχολόγο.
- Δε μιμείται άλλους ανθρώπους
- Εναλλάσσει συνεχώς δραστηριότητες και δεν παραμένει σε μία δραστηριότητα για σύντομο- έστω- χρονικό διάστημα
- Απαιτεί συνεχή προσοχή για να μείνει σε μια δραστηριότητα
- Δεν παρουσιάζει κανένα ενδιαφέρον για τα άλλα παιδιά
- Δε δείχνει πράγματα σε άλλους ανθρώπους
- Είναι εξαιρετικά άκαμπτο με τις ρουτίνες του, αναστατώνεται πολύ όταν αυτές αλλάξουν
- Είναι πολύ παθητικό, δε θέλει να δοκιμάσει πράγματα που κάνουν τα άλλα παιδιά της ηλικίας του
- Έχει εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία να περιμένει για πράγματα που θέλει
Στην ηλικία μεταξύ 2-3 ετών, το παιδί συνήθως:
- μπορεί να είναι κατηγορηματικό σχετικά με το τι θέλει και να λέει όχι σε εντολές των ενηλίκων
- αρχίζει να έχει επίγνωση των συναισθημάτων του και των συναισθημάτων των άλλων
- παρουσιάζει άμεσες αλλαγές στη διάθεσης του
- εμφανίζει περισσότερο φόβο σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. στο σκοτάδι)
- γίνεται ντροπαλό και μπορεί να αρχίσει να γκρινιάζει
- ενδέχεται να γίνει επιθετικό και απογοητεύεται εύκολα
- δεν του αρέσουν οι αλλαγές
- θέλει ανεξαρτησία, αλλά εξακολουθεί να έχει ανάγκη την ασφάλεια των γονέων
- παρακολουθεί τα άλλα παιδιά στο παιχνίδι και συμμετέχει στο παιχνίδι για λίγο
- υπερασπίζεται τα πράγματα που του ανήκουν
- αρχίζει να παίζει ‘‘σπίτι’’
- αρχίζει να αποχωρίζεται πιο εύκολα τους γονείς
- αρχίζει να δείχνει ενσυναίσθηση προς άλλα παιδιά (ανταποκρίνεται στα συναισθήματά τους)
Ανησυχητικές ενδείξεις για την κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη σε ηλικία 2-3 ετών:
- Δεν ενδιαφέρεται για συμβολικό (προσποιητό) παιχνίδι
- Έχει εξαιρετικά μεγάλη δυσκολία να αποχωριστεί τους γονείς
- Δεν ανταποκρίνεται σε απλές αλληλεπιδράσεις με άλλα παιδιά
- Δείχνει υπερβολική επιθετικότητα
- Παρουσιάζει ακραίους φόβους, οι οποίοι επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητές του
- Είναι εξαιρετικά άκαμπτο στις αλλαγές της ρουτίνας του