Πόσο συχνά παίζετε με το παιδί σας; Κι αν παίζετε συχνά, πόση σημασία δίνετε στο παιχνίδι;

Το παιχνίδι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παιδικής ηλικίας. Είναι εκείνο που μας κάνει να γελάμε, να διασκεδάζουμε, να περνάμε καλά κι όχι μόνο. Το παιχνίδι αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της επικοινωνίας του παιδιού.

Πρώτο παιχνίδι του παιδιού είναι ο ενήλικας, το λεγόμενο «κοινωνικό παιχνίδι». Το παιδί και ο ενήλικας επικοινωνούν και παίζουν μέσω των εκφράσεων του προσώπου, των χειρονομιών, των ήχων και της μίμησης. Οι ιδιότητες των αντικειμένων επηρεάζουν το παιχνίδι και έτσι προκύπτουν τέσσερις  κατηγορίες παιχνιδιού.

0-6 μηνών:

Αισθησιοκινητικό παιχνίδι: Συμβαίνει ταυτόχρονα με την πρώιμη αλληλεπίδραση και την κοινή προσοχή, όπου το παιδί σχετίζεται με έναν ενήλικα τη φορά. Στο εξερευνητικό παιχνίδι το παιδί συσχετίζει ένα αντικείμενο τη φορά.

6-9 μηνών:

Οργανωτικό παιχνίδι: Όταν το παιδί έχει αναπτύξει στρατηγικές εξέτασης του περιβάλλοντα κόσμου και αντιλαμβάνεται ότι τα αντικείμενα έχουν σταθερές ιδιότητες. Τα παιχνίδια οργανώνονται χωρίς να δίνεται σημασία στον πραγματικό τους σκοπό. Τοποθετούνται σε μία σειρά, το ένα πάνω στο άλλο, το ένα μέσα στο άλλο, κτλ. Το παιδί γίνεται επίσης γνώστης των δικών του ενεργειών και αυτών των άλλων ανθρώπων. Η μίμηση μπορεί να θεωρηθεί ως μια κοινωνικά προσανατολισμένη παραλλαγή του οργανωτικού παιχνιδιού.

9-12 μηνών:

Λειτουργικό παιχνίδι: Τα παιχνίδια χρησιμοποιούνται αυθόρμητα, σύμφωνα με την λειτουργία τους. Το παιδί γνωρίζει ότι οι άλλοι δίνουν προσοχή στα αντικείμενα και είναι απορροφημένο στην μίμηση της συμπεριφοράς που παρουσιάζουν οι άλλοι σε αυτά.

18 μηνών:

Προσποιητό/Συμβολικό παιχνίδι: Προσποιείται ότι ένα τουβλάκι είναι αυτοκίνητο, ότι ο αρκούδος είναι ζωντανός ή ότι ένα λιοντάρι βρίσκεται κάτω από το κρεβάτι. Είναι μια πολύτιμη είσοδος στον συναισθηματικό και γνωστικό κόσμο του παιδιού. Αντανακλά την ικανότητα του παιδιού να κάνει νοερές αναπαραστάσεις, δηλαδή την ικανότητα να φαντάζεται τι σκέφτονται οι άλλοι.

Εξέλιξη του Συμβολικού παιχνιδιού:

–Κοινωνική δραματοποίηση. Το παιδί συνειδητά ενεργεί στα πλαίσια της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, εμπλέκοντας, συνήθως, δύο ή  περισσότερους ανθρώπους σε μία ακολουθία ενεργειών, η οποία αναφέρεται σε απλές καθημερινές ιστορίες, π.χ. προσποιείται ότι μαγειρεύει ένα φαγητό για κάποιον επισκέπτη.

–Θεματική φαντασία. Εδώ γίνεται προσποίηση με υψηλού βαθμού φαντασία και δημιουργικότητα μέσα σε ένα δυναμικό αφήγημα. Συνήθως, το παιχνίδι των παιδιών έχει στόχο την αλληλεπίδραση και είναι αυθόρμητο.

Ας δούμε μαζί πώς εξελίσσεται το παιχνίδι ενός παιδιού με ένα αυτοκινητάκι:

• Πρώτα το αισθάνεται – το βάζει στο στόμα, το δαγκώνει, το πιάνει, το σπάει – για να δει τα χαρακτηριστικά του. Έτσι εισάγονται οι έννοιες στο γνωστικό του σύστημα, στην εμπειρία του και διαμορφώνονται τα κίνητρά του.

• Μετά παρατηρεί τη ρόδα να γυρίζει, κι έτσι το παιχνίδι έχει επαναληπτικότητα και μονοτονία και το επίπεδο επεξεργασίας του είναι χαμηλό.

• Παρατηρεί όλο το αυτοκινητάκι και ανοιγοκλείνει τις πόρτες έχοντας αίτιο και αποτέλεσμα, το επίπεδο επεξεργασίας του είναι λίγο καλύτερο και εάν κουνάει όλο το αυτοκινητάκι πέρα – δώθε το επίπεδο επεξεργασίας είναι ακόμη λίγο καλύτερο.

• Μετά παίρνει αυτοκινητάκια και τα βάζει στη σειρά, κάνοντας ταύτιση, σειροθέτηση, και οργάνωση με το επίπεδο επεξεργασίας του να είναι πιο ανεβασμένο.

• Στη συνέχεια, βάζει τα αυτοκινητάκια σε σειρά, αλλά και σε κατηγορία, δηλαδή αλλού τα φορτηγά, αλλού τα απλά οχήματα.

• Κινεί τα αυτοκίνητα σε δρόμο, όπου εκεί γίνεται το πρώτο πλαίσιο, η πρώτη υπόθεση και εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια λειτουργικότητας.

• Κάνει πως χάλασε το αυτοκίνητο και αυτό είναι το πρώτο σημάδι του συμβολικού παιχνιδιού.

• Μετά κάνει πως τράκαραν τα αυτοκίνητα, βγήκαν οι οδηγοί, μαλώνουν, κτλ και εκεί γίνεται η ανάπτυξη της θεματολογίας.

Συνεπώς, το παιχνίδι είναι εκείνο μέσα από το οποίο το παιδί θα πει τις πρώτες του λέξεις, θα κάνει προτάσεις, θα εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, θα διαμορφώσει την προσωπικότητα του και θα αναπτύξει την αφηγηματική του ικανότητα.

Εσείς, λοιπόν, πόσο θα παίξετε με το παιδί σας;

Κωστίδου Ελένη

Λογοθεραπεύτρια