Ο Στράτος ρωτά την Ηλέκτρα τι έφαγε σήμερα το πρωί στην καντίνα του σχολείου. Εκείνη τον κοιτά στα μάτια και του απαντά «φρέσκο χυμό πορτοκάλι». Εκείνος κουνά το κεφάλι γιατί γνωρίζει ότι η καντίνα δεν έχει χυμούς. Την επόμενη μέρα γυρνώντας από το σχολείο του λέει «μπαμπά τα πήρα όλα άριστα στο σχολείο σήμερα αλλά έχασα το τετράδιό μου». Ο Στράτος θυμώνει και αναρωτιέται: πως θα κάνω το παιδί μου να πει την αλήθεια;
Σαν γονείς θυμώνουμε πάντα όταν το παιδί μας λέει ψέματα, καθώς θεωρούμε την ειλικρίνεια πολύ σημαντική αξία και συνήθως δεν είμαστε σίγουροι για το πώς πρέπει να χειριστούμε την κατάσταση. Παλινδρομούμε ανάμεσα στο να τα αγνοήσουμε τελείως, ελπίζοντας ότι δεν θα επαναληφθούν και στο να τους κάνουμε «κήρυγμα» απαιτώντας την αλήθεια. Αποδεικνύεται όμως ότι καμία από αυτές τις προσεγγίσεις δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Καταρχήν πρέπει να εντοπίσουμε γιατί το παιδί λέει ψέματα και στην συνέχεια να μάθουμε αποδοτικούς τρόπους να το αντιμετωπίσουμε.
ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΛΕΝΕ ΨΕΜΑΤΑ
Όλα τα παιδιά λένε ψέματα κάποια στιγμή. Καταρχήν μπορεί να πούνε ένα ψέμα για να δουν αν θα ξεφύγουν και τι θα γίνει αν παραβιάσουν τους κανόνες. Με μία έννοια είναι ένα βήμα προς την ανεξαρτησία τους. Άλλος τύπος ψέματος είναι η σκόπιμη προσπάθεια να κρύψουν κάτι για να αποφύγουν την τιμωρία. Οι έφηβοι είναι συχνά ένοχοι για αυτό. Συχνά αποφεύγουν να μας αναφέρουν σημαντικές λεπτομέρειες όπως το που πήγαν και με ποιον ήταν μαζί. Ένας τρίτος τύπος είναι η υπερβολή που αφορά ένα κατόρθωμά τους ή μια υπερβολική παρουσίαση μιας εμπειρίας τους. Το φανταστικό ψέμα ένας τέταρτος τύπος είναι όταν τα παιδιά λένε ότι ένας φανταστικός φίλος έσπασε κάτι ή προκάλεσε κάποιο πρόβλημα.
Τα μικρά παιδιά έχουν εξαιρετική δυσκολία να ξεχωρίσουν την πραγματικότητα από τη φαντασία και είναι πολύ πιθανό να υπερβάλλουν να αρνούνται ή να παρουσιάζουν σαν αλήθεια αυτά που θα επιθυμούσαν να συμβούν. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας είναι πιο σύνηθες να λένε ψέματα για να αποφύγουν μια τιμωρία ή για να κερδίσουν κάποιο πλεονέκτημα.
ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ
- Μην πανικοβάλλεστε. Το πρώτο βήμα είναι να αντιδράσετε με ψυχραιμία.
Όπως κάθε άλλο πρόβλημα συμπεριφοράς το ψέμα αποτελεί μια ευκαιρία να μάθει κάτι καινούργιο το παιδί. Αποφύγετε να το εκφοβίσετε ή να πιέσετε να σας πει την αλήθεια γιατί οι περισσότεροι ακόμα και οι ενήλικες λέμε ψέματα όταν κινδυνεύουμε να αποκαλυφθούμε.
Αν ξέρετε ότι κάποιο από τα παιδιά σας έσπασε ένα πιάτο μην ρωτάτε εσύ το έσπασες; Αυτό καλεί το παιδί να πει ψέματα. Αντίθετα αναφερθείτε στο γεγονός. «βλέπω ότι έσπασες το πιάτο. Τι πρέπει να κάνουμε γι΄ αυτό;»
Αποφύγετε το κήρυγμα ή την επίκριση. Η αρνητική προσοχή είναι πιθανό να οδηγήσει σε συγκρούσεις και να ενισχύσει την αμυντικότητα του παιδιού, την αντίστασή του και να οδηγήσει σε περισσότερα ψέματα. Κάποιες φορές είναι δύσκολο να μείνει κανείς ψύχραιμος κυρίως με εφήβους που λένε ψέματα ενώ είναι αρκετά μεγάλοι και γνωρίζουν τους κανόνες. Παρόλ’ αυτά μείνετε ψύχραιμοι, είναι σημαντικό για τα παιδιά κάθε ηλικίας.
- Αντιμετωπίστε τα παιδί με θετικό τρόπο
Αν το παιδί σας λέει μια ιστορία που δεν είναι αληθινή, ήρεμα απαντήστε του ότι ξέρετε ότι δεν είναι πραγματική. Για παράδειγμα αν σας πει «ο μπαμπάς μού είπε ότι θα πάρουμε σκύλο» μπορείτε να πείτε «ξέρω ότι θα ήθελες πολύ ένα σκύλο και εύχεσαι να αποκτήσεις ένα, οπότε φαντάζεσαι το δικό σου σκύλο». «κάποιος άλλος μπήκε μέσα και αναστάτωσε το δωμάτιό μου», «πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Τώρα πες μου τι έγινε στην πραγματικότητα».
Με ένα μεγαλύτερο παιδί που λέει ψέματα για αν αποφύγει μια τιμωρία ή να κρύψει κάτι απαντήστε «το ξέρω ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν σε βοηθά το ψέμα. Ας δούμε πως μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα». Αναφέρετε την αλήθεια με τρόπο που δεν θα κάνει το παιδί σας να απαντήσει αμυντικά. Ποτέ μην πείτε ένα παιδί ψεύτη γιατί τέτοιες ταμπέλες πληγώνουν την αυτοεκτίμησή τους.