Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας ή ΔΕΠΥ όπως είναι γνωστή από τα ακρωνύμια, αποτελεί μια από τις συχνότερες διαταραχές που εμφανίζονται σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Χαρακτηρίζεται από τρία βασικά συμπτώματα: Υπερκινητικότητα, Απροσεξία και Παρορμητικότητα που παρουσιάζονται με αταίριαστη, για την ηλικία του παιδιού, ένταση. Τα συμπτώματα παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργικότητα του παιδιού, επηρεάζοντας τη σχολική του επίδοση, τη συμβίωση με τους γονείς και τα αδέλφια και τη σχέση του με τους συνομηλίκους.
Σύμφωνα με τα Διεθνή Συστήματα Ταξινόμησης των Παιδικών Διαταραχών η ΔΕΠΥ διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το ποια συμπτώματα κυριαρχούν στη συμπεριφορά του. Έτσι ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να παρουσιάζει:
- Κυρίως Υπερκινητικότητα και Παρορμητικότητα
- Κυρίως Απροσεξία
- Συνδυασμό Υπερκινητικότητας και Απροσεξίας
Συχνότητα:
Ο ακριβής αριθμός παιδιών με ΔΕΠΥ στην Ελλάδα δεν είναι γνωστός κυρίως λόγω έλλειψης στατιστικών (επιδημιολογικών) δεδομένων. Τα διεθνή στοιχεία προσδιορίζουν τη συχνότητα στο 3-5% των παιδιών σχολικής ηλικίας. Τα αγόρια παρουσιάζουν ΔΕΠΥ 3-4 φορές συχνότερα από τα κορίτσια.
Έναρξη και Διάρκεια:
Τα συμπτώματα παρατηρούνται πολύ νωρίς και πάντα πριν την ηλικία των 7 ετών. Συχνά οι γονείς αναφέρουν ότι τα παιδιά ήταν «ανήσυχα», «δύσκολα» ακόμα και όταν ήταν βρέφη. Γενικά η συμπεριφορά του παιδιού αρχίζει να προβληματίζει τους γονείς στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού σχολείου, όταν παρουσιάζονται δυσκολίες στη μελέτη και στην παρακολούθηση των μαθημάτων στην τάξη.
Αιτιολογία:
Η ακριβής αιτιολογία της ΔΕΠΥ δεν είναι ακόμα απολύτως εξακριβωμένη. Οι ειδικοί συμφωνούν στο ότι η ΔΕΠΥ είναι κυρίως μια βιολογική νόσος. Η έρευνα έχει δείξει ότι γενετικοί παράγοντες (κληρονομικότητα) παίζουν σημαντικό ρόλο στην παθογένεση της διαταραχής. Μη γενετικοί παράγοντες (όπως τοξίνες, κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή ανεπιθύμητα συμβάματα στη διάρκεια του τοκετού) φαίνεται να παίζουν επίσης κάποιο ρόλο.
Άλλα προβλήματα που συχνά συνυπάρχουν
Στα δύο τρίτα των παιδιών η ΔΕΠΥ παρουσιάζεται σε συνδυασμό με άλλες διαταραχές. Το 30-50% των παιδιών έχουν προβλήματα διαγωγής (λένε ψέματα, κάνουν σκασιαρχείο, είναι ανυπάκουα, μπλέκουν σε καβγάδες). Το 20-25% έχουν αγχώδη συμπτώματα. Γενικά το 50% των παιδιών έχουν μαθησιακές δυσκολίες και χαμηλή σχολική επίδοση.
Επιπτώσεις
Η μη έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ οδηγεί σε ακόμα σοβαρότερα προβλήματα στην εφηβεία και την ενήλικο ζωή. Οι έφηβοι μετά από τις συνεχείς αποτυχίες στο σχολείο και τις συχνές συγκρούσεις με την οικογένεια, τους δασκάλους και τους συνομηλίκους τους αποκτούν χαμηλή αυτοεκτίμηση, απομονώνονται από τους άλλους και γίνονται επιθετικοί. Ακόμα και παιδιά με εξαιρετικό νοητικό δυναμικό και πολύ θέληση, καταλήγουν να έχουν πολύ χαμηλές σχολικές επιδόσεις. Εξαιτίας της Παρορμητικότητας έχουν ριψοκίνδυνες συμπεριφορές που μπορούν να τους οδηγήσουν σε ατυχήματα ή κατάχρηση ουσιών. Η λειτουργία της οικογένειας διαταράσσεται, καθώς εμφανίζονται συγκρούσεις ανάμεσα στα μέλη της για το ποιος φταίει.
Τι πρέπει να κάνετε αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας έχει ΔΕΠΥ:
Το πρώτο που πρέπει να κάνει κανείς όταν το παιδί του έχει την τριάδα των συμπτωμάτων υπερκινητικότητα, απροσεξία και παρορμητικότητα είναι να απευθυνθεί σε κάποιο εξειδικευμένο για τη ΔΕΠΥ κέντρο, προκειμένου να γίνει αξιολόγηση και διάγνωση. Η διάγνωση γίνεται από ειδικό παιδοψυχίατρο.
Θεραπεία:
Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει συγκεκριμένη θεραπεία που να «γιατρεύει» τη ΔΕΠΥ. Τα καλά νέα όμως είναι ότι υπάρχουν πολλές θεραπείες που βοηθούν στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Αυτή τη στιγμή είναι διαθέσιμες και στην Ελλάδα Θεραπείες Συμπεριφοράς και φαρμακευτικά σκευάσματα που οδηγούν στη ρύθμιση της συμπεριφοράς του παιδιού και αποτρέπουν την εμφάνιση ακόμα σοβαρότερων προβλημάτων. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη θεραπεία θα ακολουθήσουν σε επόμενα άρθρα.
Μετά τη διάγνωση:
Το πρώτο πράγμα που ξεκαθαρίζετε στους γονείς αλλά και το ίδιο το παιδί μετά τη διάγνωση είναι ότι:
“Δεν είστε μόνοι!”
Η ΔΕΠΥ είναι μια από τις συχνότερες διαταραχές που παρατηρούνται σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Υπολογίστε!! Με δεδομένο ότι η Ελλάδα έχει 10.000.000 πληθυσμό και η συχνότητα της ΔΕΠ-Υ είναι 3-5%, 13.000 παιδιά περίπου ταλαιπωρούνται από τα ίδια ακριβώς προβλήματα σε διαφορετικό ίσως βαθμό. Πολλοί φίλοι σας, συγγενείς σας ή συνάδελφοί σας έχουν τους ίδιους με σας προβληματισμούς.
Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά δημόσια ή ιδιωτικά εξειδικευμένα Κέντρα στα οποία κανείς μπορεί να απευθυνθεί. Οι γονείς πρέπει να ενημερωθούν σχετικά με τη φύση της διαταραχής και να εκπαιδευτούν σε τρόπους ελέγχου της συμπεριφοράς του παιδιού. Επίσης πρέπει να συνεργάζονται στενά με το σχολείο και ιδιαίτερα με τον εκπαιδευτικό προκειμένου να βοηθήσουν ολοκληρωμένα το παιδί τους.
Ιστορική αναδρομήΤον τελευταίο αιώνα η ΔΕΠΥ είναι γνωστή με διάφορα ονόματα:
· Υπερκινητικό Παιδί · Αναπτυξιακή Υπερκινητικότητα · Υπερκινητικό σύνδρομο · Σύνδρομο της Ελάχιστης Εγκεφαλικής Βλάβης · Σύνδρομο της Ελάχιστης Εγκεφαλικής Δυσλειτουργίας ….
Ο Ιπποκράτης 2500 χρόνια πριν περιέγραψε μια νόσο που μοιάζει να είναι η ΔΕΠΥ:
Περιέγραψε παιδιά που….. «αντιδρούν εσπευσμένα στα ερεθίσματα, επιμένουν όμως λιγότερο γιατί η ψυχή μετακινείται γρήγορα στην επόμενη εμπειρία…». Ο Ιπποκράτης εξηγούσε την κατάσταση σαν «διαταραχή της ισορροπίας του νερού και της φωτιάς». Συνιστούσε δε σα θεραπεία «κατανάλωση ψαριού αντί κρέατος, μεγάλες ποσότητες νερού και πολλές σωματικές δραστηριότητες».
Από τους αφορισμούς του Ιπποκράτη |